Hải Đường nằm ở phía Tây Bắc huyện Hải Hậu. Xã có 26 xóm phân bố dọc theo hai bờ sông Đối và đường trục chính của xã, diện tích tự nhiên 1.050,99ha, trong đó đất nông nghiệp 787,5ha. Dân số của xã 12.953 người với 3.516 hộ.

Đây là một xã thuần nông, vẫn còn 80% lao động làm nông nghiệp. Trước khi được chọn làm xã điểm xây dựng NTM, năm 2008, thu nhập bình quân đầu người đạt 7,5 triệu đồng/người/năm. So với Bộ tiêu chí nông thôn mới, Hải Đường khi đó mới đạt 5/19 tiêu chí.

Làng quê Hải Đường xanh - sạch - đẹp.

Vốn là một vùng quê chuyên canh lúa, chính quyền và nhân dân Hải Đường đã mạnh dạn đầu tư thử nghiệm và nhân rộng thành công nhiều loại giống lúa mới như: PC6, HYT92, HYT83, HYT100… Do đó năng suất lúa năm 2011 đạt 127 tạ/ha. Sản lượng đạt 7.733,3 tấn, bằng 113,29% so với năm 2009. Ngoài các giống lúa cho năng suất cao, Hải Đường còn dành một vùng quy mô 45ha để sản xuất giống lúa đặc sản cổ truyền.

Triển khai làm NTM, cùng với việc dồn điền đổi thửa, xã quyết tâm chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng hiệu quả, phá bỏ thế độc canh cây lúa để tiến tới đa canh. Khai thác có hiệu quả 120ha vườn để phát triển kinh tế và làm đẹp cảnh quan môi trường. Ngoài những giống cây truyền thống như cây cau, cây cảnh… năm 2010, Hải Đường đã đưa vào trồng 3.000 cây ăn quả có chất lượng, giá trị kinh tế cao như: Đại táo, hồng xiêm, xoài, vải, nhãn, bưởi Diễn, ổi… góp phần tăng thu nhập cho người dân.

Đến thăm một số cơ sở chăn nuôi lợn, gia cầm và nuôi trồng thủy sản, chúng tôi được biết, xã có 35 gia trại, trang trại quy mô 70-100 con lợn, 6 trang trại gia cầm quy mô 300 - 500 con/trại, tổng đàn lợn nái là 3.000 con chất lượng tốt đảm bảo cung cấp đủ giống cho phát triển chăn nuôi lợn thịt và xuất khẩu lợn sữa. Đáng mừng hơn, chúng tôi thấy Hải Đường đã có mô hình nuôi cá sấu, ếch, ba ba… bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Hỏi về nghề phụ, Chủ tịch xã Nguyễn Văn Tuần vui vẻ kể: Từ khi triển khai xây dựng mô hình NTM, Hải Đường rất chú trọng phát triển sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp - dịch vụ. Ngoài việc duy trì các nghề truyền thống như mộc, chế biến lương thực, thực phẩm, cơ khí, vê đay…, xã đã thực hiện 4 mô hình phát triển ngành nghề. Thời gian qua, xã đã tổ chức 18 lớp đào tạo nghề cho 840 lao động. Phát triển thêm nhiều nghề mới như: May công nghiệp, thêu ren, đan bẹ chuối, thảm cói… góp phần giải quyết việc làm cho 1.820 lao động. Thu nhập bình quân đầu người từ 7,5 triệu đồng/người năm 2008 tăng lên 15,83 triệu đồng/người năm 2011.

- Thưa Chủ tịch, đời sống vật chất bước đầu là tốt, còn đời sống tinh thần của người dân thế nào? - tôi hỏi. Ông Tuần đáp: Công tác văn hóa - xã hội là một trong những lĩnh vực được xã thường xuyên quan tâm. Phong trào “Toàn dân đoàn kết” vốn là truyền thống của xã. Bác biết đấy, đoàn kết là sức mạnh. Có sức mạnh ấy, chúng tôi mới xây dựng được đời sống văn hóa gắn với xây dựng NTM. Tất cả xóm có nhà văn hóa, trong đó có 11 xóm đạt tiêu chuẩn “Làng văn hóa”. 100% cơ quan, đơn vị, trường học trên địa bàn đạt danh hiệu “Cơ quan văn hóa”.

Bài học thành công của Hải Đường trong thời gian qua, theo ông chủ tịch Tuần là:

Trước hết phải làm tốt công tác tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm thống nhất về nhận thức, tư tưởng, từ đó tạo sự đồng thuận, sự chung sức chung lòng của mọi người dân xây dựng NTM.

- Vâng, đúng thế - tôi đồng tình. Sức mạnh là ở lòng dân. Một khi dân đã hiểu, đã tin mà chung lòng, góp sức thì việc gì cũng thành công.

Các đồng chí lãnh đạo xã còn đưa đoàn chúng tôi đi tham quan một số cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp, làng văn hóa. Đi trên những con đường bê tông, trải nhựa phẳng lì, đến đâu cũng thấy những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi, xen lẫn nhà mái bằng khang trang ẩn hiện giữa màu xanh ngút ngàn của cây cối. Màu xanh cứ chìm trong màu xanh mà trải dài theo bờ sông, bờ mương, bờ rạch… Những mảnh vườn hoa trái sum suê làm tôi cứ ngỡ mình đang đi trong những miệt vườn ở các tỉnh Nam Bộ.

Hải Đường có vinh dự được đón và làm việc với 315 đoàn đại biểu các cấp, các ngành và địa phương trong cả nước về xây dựng NTM. Đoàn nào cũng có một nhận xét chung là môi trường nơi đây thật tuyệt vời: Vừa xanh, vừa sạch lại vừa đẹp.

Những thành tựu mà Hải Đường đã đạt được trong hơn 2 năm qua thật đáng trân trọng. Làng quê Hải Đường đang chuyển mình với một diện mạo mới, khang trang, sạch đẹp. Với việc thực hiện được 13/19 tiêu chí (tăng 8 tiêu chí so với trước khi thực hiện Đề án NTM) là bằng chứng sinh động về ý chí phấn đấu và nỗ lực phi thường của chính quyền và nhân dân Hải Đường.

Bút ký của Trần Phúc Dương